Οι σειρές κάνουν viral τον επόμενο ταξιδιωτικό προορισμό σου: Το jet-setting και οι επιπτώσεις του

Η επιθυμία για ταξίδια έχει γίνει όλο και πιο έντονη, ιδιαίτερα μετά την πανδημία και την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών.

Το παραλίμνιο χωριό Hallstatt στην Αυστρία έχει περίπου 800 κατοίκους. Ωστόσο, κατά τις περιόδους αιχμής, δέχεται το εντυπωσιακό αριθμό των 10.000 επισκεπτών την ημέρα. Τα πλήθη των τουριστών καταφθάνουν για να φωτογραφίσουν τα αλπικά σπίτια, τις απότομες βουνοκορφές και το καμπαναριό της εκκλησίας, τα οποία θεωρείται ότι ενέπνευσαν τα τοπία της ταινίας της Disney Frozen.

Ο αριθμός των επισκεπτών που τραβούν selfie έχει γίνει τόσο ανεξέλεγκτος, που οι εξοργισμένοι κάτοικοι έστησαν προσωρινά έναν φράχτη για να εμποδίσουν την πρόσβαση στο εμβληματικό τοπίο το 2023.

Κάπου εδώ βρίσκουμε το «jet-setting»

Αυτή η τάση να επισκέπτεται κανείς προορισμούς που εμφανίζονται ή έχουν εμπνεύσει τηλεοπτικές εκπομπές και ταινίες έχει ονομαστεί «set-jetting» και αποδεικνύεται προβληματική. Πολλοί προορισμοί δεν διαθέτουν την απαραίτητη υποδομή ή είναι απλά πολύ μικροί για να αντιμετωπίσουν την ξαφνική εισροή επισκεπτών.

Τα ταξίδια στους χώρους γυρισμάτων ταινιών και τηλεοπτικών εκπομπών δεν είναι κάτι καινούργιο - η Νέα Ζηλανδία προσελκύει τους θαυμαστές του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ωστόσο, ο συνδυασμός της πανδημίας, της άρσης των ταξιδιωτικών περιορισμών και των θεαματικών τοπίων έχει ενισχύσει αυτή την επιθυμία για ταξίδια.

Πώς «γεννήθηκε» το jet-setting

Το set-jetting είναι ένας όρος που έχει επινοηθεί για τις διακοπές που βασίζονται στους τόπους γυρισμάτων ταινιών ή τηλεοπτικών σειρών.

Έχει ισχυρή επίδραση στις κρατήσεις. Το 2023, η μηχανή αναζήτησης ταξιδιών Expedia διαπίστωσε ότι οι ταινίες και οι τηλεοπτικές εκπομπές που μεταδίδονται μέσω streaming ήταν οι κορυφαίες πηγές έμπνευσης για ταξίδια με ποσοστό 44%, ξεπερνώντας κατά πολύ την επιρροή των κοινωνικών μέσων με ποσοστό 15%.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 46% των ταξιδιωτών που συμμετείχαν στην έρευνα σκέφτηκαν να επισκεφθούν έναν προορισμό αφού τον είδαν σε μια εκπομπή ή ταινία σε μια πλατφόρμα streaming, ενώ το 36% είχε ήδη κάνει κράτηση για ταξίδια.

Η πόλη Ταορμίνα στη Σικελία, χτισμένη στην κορυφή ενός λόφου, ήταν πάντα ένας δημοφιλής καλοκαιρινός προορισμός, αλλά πρόσφατα γνώρισε μια τουριστική έκρηξη χάρη στη γοητευτική σειρά θρίλερ του HBO «The White Lotus», η δεύτερη σεζόν της οποίας διαδραματίζεται στο ιταλικό νησί (συγκεκριμένα στο Four Seasons’ San Domenico Palace).

Η υπερφυσική κωμωδία «Wednesday» οδήγησε σε αύξηση του τουρισμού στη Ρουμανία. Οι σκηνές γυρίστηκαν στα στούντιο Buftea, λίγο έξω από την πρωτεύουσα Βουκουρέστι, όπου οι θαυμαστές μπορούν να επισκεφθούν τα σκηνικά.

Οι κορεατικές τηλεοπτικές σειρές (K-dramas) έχουν επίσης πυροδοτήσει τουριστικές τάσεις. Η Ελβετία έχει δει αύξηση των ασιατικών επισκεπτών σε μέρη όπως το Interlaken, το Grindelwald και το Iseltwald, τα οποία εμφανίστηκαν στην κορεατική τηλεοπτική σειρά «Crash Landing on You».

Η επιτυχημένη κορεατική τηλεοπτική σειρά «Queen of Tears», που κυκλοφόρησε το 2024, έχει εμπνεύσει ταξίδια στο Βερολίνο και το Πότσδαμ στη Γερμανία, ακολουθώντας τα βήματα του ζευγαριού που βρίσκεται σε μήνα του μέλιτος στην σειρά.

Ανησυχία για υπερτουρισμό

Το set-jetting γίνεται προβληματικό όταν υπάρχει ξαφνική αύξηση των επισκεπτών σε έναν προορισμό που δεν είναι προετοιμασμένος μετά την κυκλοφορία μιας τηλεοπτικής εκπομπής ή ταινίας.

Το Hallstatt, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, ήταν διάσημο στην οθόνη πριν από την πανδημία COVID-19. Εκατομμύρια άνθρωποι το επισκέπτονταν κάθε χρόνο, κυρίως από την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία. Εμφανίστηκε σε μια κορεατική τηλεοπτική εκπομπή το 2006 και το 2011 χτίστηκε ένα αντίγραφο της πόλης στο Χουίζου, στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ της Κίνας.

Ωστόσο, ο αριθμός των επισκεπτών εκτοξεύθηκε μετά την κυκλοφορία της ταινίας Frozen. Η πόλη αναγκάστηκε να θεσπίσει ημερήσια όρια στον αριθμό των λεωφορείων και των αυτοκινήτων που μπορούν να εισέλθουν, αλλά τα όρια αυτά ξεπερνιούνται τακτικά.

Το Ντουμπρόβνικ, αν και σημαντικά μεγαλύτερο από το Χάλστατ, είναι εξίσου κατακλυσμένο από τουρίστες που επισκέπτονται τα μέρη όπου γυρίστηκαν ταινίες και σειρές – ήταν ένας από τους βασικούς τόπους γυρισμάτων της δεύτερης σεζόν της επικής φανταστικής σειράς του HBO «Game of Thrones». Η πόλη της νότιας Κροατίας βρίσκεται πλέον στην κορυφή της λίστας των υπερτουριστικών προορισμών, σύμφωνα με τα ευρήματα της Statista. Η πόλη έχει πληθυσμό λίγο πάνω από 41.000 κατοίκους και υποδέχτηκε σχεδόν 1,5 εκατομμύριο τουρίστες το 2019. Αυτό σημαίνει περίπου 36 τουρίστες ανά κάτοικο.

Οι επιζήμιες επιπτώσεις αυτών των αριθμών είναι εμφανείς. Το Ντουμπρόβνικ υποφέρει από κυκλοφοριακή συμφόρηση, καθώς τα τουριστικά λεωφορεία σταθμεύουν έξω από τα τείχη της Παλιάς Πόλης. Ο υπερβολικός αριθμός επισκεπτών προκαλεί ζημιά στις υποδομές και οι ντόπιοι κάτοικοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την περιοχή λόγω των υψηλών τιμών.

Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος

Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση της σκοτεινής πλευράς του set-jetting είναι η Maya Bay της Ταϊλάνδης. Η παραθαλάσσια αυτή τοποθεσία εμφανίστηκε στην ταινία του Λεονάρντο Ντι Κάπριο «The Beach» το 2000 και αμέσως προσέλκυσε πλήθη τουριστών. Αυτή που κάποτε ήταν μια παρθένα, παραδεισένια παραλία, κατακλύστηκε από επισκέπτες που δεν σέβονταν το περιβάλλον.

Η ζημιά που προκάλεσαν τα ταχύπλοα σκάφη στους κοραλλιογενείς υφάλους ήταν τόσο μεγάλη, που οι αρχές αποφάσισαν να κλείσουν την περιοχή στους επισκέπτες για σχεδόν τέσσερα χρόνια, ώστε να μπορέσει η θαλάσσια ζωή να ανακάμψει. Η περιοχή άνοιξε ξανά το 2022, με περιορισμό στον αριθμό των επισκεπτών και απαγόρευση κολύμβησης.

Θα φέρει το The White Lotus τον υπερτουρισμό στη Γαλλία;

Η τέταρτη σειρά του The White Lotus, που αναμένεται να κυκλοφορήσει στα τέλη του 2026 ή στις αρχές του 2027, θα διαδραματίζεται κάπου στη Γαλλία, όπως αποκάλυψαν οι πρωταγωνιστές της σειράς.

Δεδομένου ότι είναι πιθανό να χρησιμοποιηθεί ένα ξενοδοχείο Four Seasons όπως και στις προηγούμενες σειρές, οι εικασίες για τον τόπο των γυρισμάτων επικεντρώνονται σε ακίνητα στο Παρίσι, το Megève και την Κυανή Ακτή. Η Γαλλία ήταν η χώρα με τις περισσότερες επισκέψεις στον κόσμο το 2024, με πάνω από 100 εκατομμύρια αφίξεις.

Στην κορυφή του λόφου, όπου η Βασιλική της Sacré-Cœur στέφει τον ορίζοντα της πόλης, θρηνούν αυτό που αποκαλούν «Disneyfication» της κάποτε μποέμικης γειτονιάς του Παρισιού. Η βασιλική αναφέρει ότι προσελκύει πλέον έως και 11 εκατομμύρια άτομα ετησίως, ακόμη περισσότερα από τον Πύργο του Άιφελ, ενώ η καθημερινή ζωή στη γειτονιά έχει κατακλυστεί από tuk-tuks, ομάδες τουριστών, ουρές για φωτογραφίες και βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις.

Σε γενικές γραμμές, η Γαλλία έχει εκφράσει πολύ λιγότερο έντονα τα προβλήματα του μαζικού τουρισμού σε σύγκριση με γειτονικές χώρες όπως η Ισπανία ή η Ιταλία. Η δέσμευση για βιώσιμο τουρισμό, οι ισχυρές υποδομές και η στρατηγική για την κατανομή των επισκεπτών σε όλες τις περιφέρειες και τις εποχές του χρόνου παίζουν σημαντικό ρόλο. Σε αντίθεση με πολλές χώρες που τώρα προσπαθούν να περιορίσουν τον μαζικό τουρισμό, η Γαλλία άρχισε να θέτει τα θεμέλια πριν από χρόνια.